I- İş Sözleşmeniz İşveren Tarafından Feshedildiğinde 1 Ay İçinde İşe İade Davası Açmak Gerektiğini Biliyor Muydunuz?
İş sözleşmesi feshedilen işçi, fesih bildiriminin nedensiz olarak veya gösterilen nedenin geçerli olmadığı iddiasıyla fesih bildiriminin tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde iş mahkemesinde dava açabilir. İş güvencesi, işverenin keyfi olarak fesih hakkını kullanmasına karşı getirilen bir önlemdir.
İşe iade davası açabilmek için hangi koşulların olması gerektiğini biliyor muydunuz?
1- İşe iade davasının açılabilmesi için, iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmiş olması gerekir. İşçinin haklı nedenle de olsa iş sözleşmesini feshetmesi üzerine işçi işe iade davası açamaz.
2- İşyerinde 30 veya daha fazla işçi çalışması gerekmektedir. Eğer işverenin aynı işkolunda birden fazla işyeri varsa bu işyerlerindeki işçilerin hepsi dikkate alınır. Örneğin bir şirketin Beyoğlu’ndaki işyerinde çalışan A işçisinin çalıştığı işyerinde 20 işçi varsa ve bu şirketin Şişli’deki işyerinde de 15 işçi varsa bu şirkette çalışan bir işçi iş sözleşmesinin feshedilmesi üzerine işe iade davası açabilir. Çünkü örneğimizdeki işyerinde çalışan toplam işçi sayısı 35’tir. Bu şirkette çalışan örnek A işçimizin dava açabilmesi için bu şirkette 30 işçinin çalışıyor olması yeterlidir. Bir örnek B işçimiz olsun. B işçimiz iki şirkete birden hizmet vermekte ise, işe iade davası açabilmek için iki şirketteki toplam işçi sayısının 30 işçi olması yeterlidir. Yine bir örnek C işçimiz olsun. C işçimiz yabancı bir şirketin Türkiye’deki işyerinde çalışıyor olsun. Türkiye’deki çalıştığı işyerinde 10 işçi varsa yurtdışındaki işyerinde ise 110 işçi çalışıyorsa bu şirketin işyerlerinde toplam işçi sayısı 120 olduğundan iş sözleşmesi feshedilen C işçimiz işe iade davası açabilir. Bir örneğimiz de D işçimiz olsun, D işçisi toplam 20 işçinin çalıştığı bir işyerinde sendika işyeri temsilcisiyken, iş sözleşmesi feshedilmiş olsun. Sendika temsilcisi D’nin işe iade davası açabilmesi için 30 işçi çalışma koşulu aranmaz.
3- İşçiye fesih bildiriminin yapıldığı tarihte işçinin aynı işverene ait işyeri veya işyerlerinde aralıklı da olsa en az 6 ay çalışmış olması gerekir. Bu 6 aylık kıdemine deneme süresi, askıda kalan süreler ve geçici iş ilişkisiyle (ödünç iş ilişkisi) geçirilen süreler de dahildir. Sendika işyeri temsilcisi için 6 aylık kıdem aranmaz. Bir örnek verelim, A işçimiz aynı işverene ait gıda işkolundaki işyerinde çalışmaktayken sonrasında aynı işverene ait tekstil işkolundaki işyerinde çalışmakta ise 6 aylık kıdeminin hesabında işverenin bütün işyerlerindeki kıdemi dikkate alınır.
4- İşçinin feshedilen iş sözleşmesi belirli süreli değil, belirsiz süreli olmalıdır.
5- İşçi işveren vekili olmamalıdır.
6- İşçi iş sözleşmesinin fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde işe iade davası açmalıdır. Bu 1 aylık süre içerisinde işe iade davası açılmazsa, 1 aylık süre geçtikten sonra işe iade davası açılamaz. Çünkü bu süre hak düşürücü bir süredir.
Özetle, belirsiz süreli çalışan bir işçinin iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi üzerine çalıştığı işyerinde en az 30 işçinin çalışıyor olması, çalıştığı işyerindeki kıdeminin en az 6 ay olması, işveren vekili olmaması durumunda iş sözleşmesinin fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde işçi işe iade davası açabilir.
II- İşe İade Davası Açan İşçinin Davası Mahkemece Kabul Edildiğinde, İşçinin Hangi Sonuçlarla Karşılaştığını Biliyor Muydunuz?
Mahkemece iş sözleşmesinin feshinin geçersizliğine ve işçinin işe iadesine karar verildiğinde, işçi işe başlamak için işverene başvurduğunda işverenin iki seçimlik hakkı vardır. İşçiyi işe başlatabilir ya da başlatmayabilir. Kısaca belirtirsek:
1- İşçiyi işe başlatırsa, 4 aya kadar boşta geçen süreye dair ücreti ve bu süreye dair SGK’ya sigorta primini yatırmak zorundadır.
2- İşçiyi işe başlatmazsa, 4 aya kadar boşta geçen süreye dair ücreti ve bu süreye dair SGK’ya sigorta primini yatırmak zorundadır. Ayrıca 4 aydan 8 aya kadar brüt ücret üzerinden tazminat öder. Buradaki tazminatı kıdem tazminatı veya ihbar tazminatı ile karıştırmamalıyız.
İş güvencesi hükümlerinin uygulaması göstermektedir ki işverenler %90 oranında işçiyi işe başlatmamakta, boşta geçen süreye dair ücreti ve tazminatı ödemektedir.
Belirtmemiz gerekir ki; 4 aya kadar boşta geçen süre işçinin kıdemine eklenir ve kıdem tazminatı, ihbar tazminatı ve yıllık ücretli izin alacağının hesaplanmasında dikkate alınır.
Av. Faruk SAĞIN
