Parayla saadet olmaz, size akademik kariyer versek?
YÖK'ün uluslararası dergileri Türkiye içinde yayınlanan saygın-hakemli dergilerin üzerinde tutması akademik dünyada pek çok tartışmaya konu olmuştu. Öğretim görevlilerinin akademik yükseltme kriterleri doğrultusunda bir uluslararası dergiye yazı yazma koşulunun bulunması, bu durumu bir kazanç kapısı olarak değerlendiren çeşitli dergilerin iştahlarını kabarttı. Bu fırsatı değerlendiren uluslararası dergiler, bir araştırmanın yayınlanabilmesi için gerekli koşul olarak belli miktar paranın ödenmesini isterken, para ödendiği durumda, araştırma, hakem denetiminden geçmeden basılabiliyor. Bu durum öğretim görevlilerini bir çıkmazın içine sokuyor. Bilimsel yayınlardaki niteliğin korunması da kapitalizmin doğasında var olan pazar koşullarında zor görünüyor.
İnternet üzerindeki sağlık editörleri ile ilgili bir grupta benzer bir konunun tartışılması, ülkemizin bilimsel gerçekliğine ışık tutuyor. Akdeniz Üniversitesi Acil Tıp Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Oktay Eray yaptığı bir araştırmayı geçen hafta bir dergiye göndermek istedi. Science Citation Index'de (SCI) muhatap kabul edilen ve çoğunlukla Türkiye kaynaklı yazının yayınlandığı Advences in Therapy isimli derginin web sayfasına girdi. Online yoluyla yazının başvurusunu yaptı. Kırksekiz saat sonra dergiden kabul yazısı geldi. Gelen e-mailde sayfa başına 235 dolar ödenirse, 2 hafta içinde yazının basılacağı belirtiliyordu. Eray, böyle bir ödemenin yapılmayacağını, bunun bir orijinal çalışma olduğunu belirtti. Bu koşullarda değerlendirilmeyecekse yazıyı çekmek istediğini bildirdi. Bu duruma şaşıran Eray, "Türkiye'de eğer 2-3 bin dolar öderseniz kolayca doçent olabilirsiniz" diyerek bilimin metalaşmasının çaresizliği içerisindeydi.
Diğer bir öğretim görevlisi Hakan Kulaçoğlu ise bu duruma şaşırmadığını, daha önce kendisinin başına da geldiğini belirtti. Yıllar önce İngiltere'de basılan SCI kapsamındaki araştırma dergisi Cambridge'den benzer bir yanıt aldığını belirtti. Birkaç bin poundluk tutarı ödeyemeyeceğini düşünürken dergiden, "Yazıyı 6 ay tutalım, siz de sponsor arayın" diye cevap geldiğini belirtti. Kulaçoğlu derginin editörlerinden birinin bir üniversitemizin çok popüler profesörü olduğunu ve Türkiye'den öğretim görevlilerinin yazdığı yazılara firma desteği bulduğunu kaydetti.
Tartışmaya konu olan Pubmed kapsamındaki dergilerden Annals of Clinical Microbiology and Antimicrobials (ACMA)'dan konuyla ilgili bir açıklama yapıldı. ACMA editörü Ondokuz Mayıs Üniversitesi Tıp Fakültesi öğretim görevlisi Prof. Dr. Hakan Leblebicioğlu, iddiaları, dergide çıkan yazılara web ortamında ulaşım ücretsiz olduğu için dergide yayınlanması ile ilgili giderlerin bir kısmı için ücret talep edildiğini belirterek reddetti. 2005
